Besin alerjileri, bağışıklık sisteminin bazı gıdalara karşı anormal tepki vermesiyle oluşan bir durumdur. Özellikle çocuklarda sık görülen bu alerjiler, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Bu noktada “alerji aşıları” ya da diğer adıyla “immünoterapi”, besin alerjilerinin tedavisinde kullanılabilir mi sorusu gündeme gelir.
Besin Alerjisi Nedir?
Besin alerjisi, bağışıklık sisteminin süt, yumurta, fıstık, kuruyemiş, deniz ürünleri gibi bazı gıdaları zararlı bir madde olarak algılayıp IgE antikorları üretmesiyle ortaya çıkar. Bu durum hafif cilt reaksiyonlarından hayatı tehdit eden anafilaksiye kadar farklı belirtilerle kendini gösterebilir.
Alerji Aşısı Nedir?
Alerji aşısı (immünoterapi), vücudu alerjen maddeye karşı kademeli olarak alıştırmak amacıyla belirli dozlarda alerjenin vücuda verilmesidir. Bu tedavi yöntemi özellikle polen, ev tozu akarları, arı zehiri gibi solunum yolu ve böcek alerjilerinde etkilidir.
Besin Alerjilerinde Aşı Tedavisi Uygulanabilir mi?
Besin alerjilerinde klasik alerji aşıları (enjeksiyonla yapılan immünoterapi) rutin olarak kullanılmaz. Bunun nedeni, enjeksiyon yoluyla verilen besin alerjenlerinin ciddi alerjik reaksiyonlara neden olma riskinin yüksek olmasıdır.
Ancak bu alanda geliştirilen alternatif yaklaşımlar vardır:
1. Oral İmmünoterapi (OIT)
Besin alerjisi olan bireye, alerjiye neden olan besin çok düşük dozlarla ağızdan verilmeye başlanır. Zamanla dozlar artırılarak bağışıklık sistemi bu besine karşı daha toleranslı hale getirilir.
En çok uygulanan OIT örnekleri:
-
Yer fıstığı alerjisi
-
Süt alerjisi
-
Yumurta alerjisi
Bu yöntem FDA tarafından da onaylanmıştır (örneğin: Palforzia adlı yer fıstığı alerjisi tedavisi).
2. Sublingual İmmünoterapi (SLIT)
Alerjenin sıvı formda dil altına damlatılmasıyla yapılan tedavi yöntemidir. Genellikle polen ve akar alerjilerinde kullanılır, besin alerjilerinde ise araştırma aşamasındadır.
3. Epikütan İmmünoterapi (EPIT)
Alerjen içeren özel bantlar cilde yapıştırılır. Bu yöntemin özellikle çocuklarda daha güvenli olduğu düşünülmekte ve yer fıstığı alerjisi üzerinde olumlu sonuçlar gösterdiği çalışmalarda belirtilmiştir.
Aşı Tedavisi Kimlere Uygundur?
Oral immünoterapi ve benzeri yöntemler:
-
Ciddi besin alerjisi olan
-
Anafilaksi geçirmiş ama koruyucu tedavi arayan
-
Alerjisini kalıcı olarak toleransa çevirmek isteyen kişilerde uzman doktor kontrolünde uygulanabilir.
Bu tedaviler herkes için uygun değildir ve yan etki riski bulunduğu için mutlaka alerji uzmanı tarafından planlanmalıdır.
Alerji Aşılarının Riskleri Nelerdir?
-
Anafilaksi riski
-
Mide bulantısı, kusma
-
Kaşıntı, kurdeşen, nefes darlığı
Bu nedenle uygulama mutlaka deneyimli bir alerji uzmanı gözetiminde yapılmalıdır.
Sık Sorulan Sorular
Alerji aşısı ile besin alerjisi tamamen geçer mi?
Bazı bireylerde uzun süreli tolerans sağlanabilir, ancak herkes için kalıcı çözüm garanti değildir. Tedavinin başarısı kişiden kişiye değişir.
Bu tedaviler Türkiye’de uygulanıyor mu?
Evet, oral immünoterapi bazı merkezlerde alerji uzmanları tarafından uygulanmaktadır. Ancak her hasta için uygun olmayabilir.
Çocuğumun besin alerjisi varsa aşı yaptırmalı mıyım?
Bu karar, çocuğun alerji tipi, geçmiş reaksiyonları ve yaşam kalitesi gibi birçok faktör değerlendirilerek uzman hekim tarafından verilmelidir.
Sonuç
Besin alerjileri yaşamı tehdit edebilecek kadar ciddi olabilir. Geleneksel alerji aşıları bu alanda riskli olsa da, oral immünoterapi gibi alternatif yaklaşımlar umut vericidir. Ancak bu tedaviler bireye özel planlama ve uzman gözetimi gerektirir. Besin alerjiniz ya da çocuğunuzun alerjisi varsa, bu konuda deneyimli bir alerji uzmanına başvurarak detaylı değerlendirme almanız en güvenli yoldur.
Yorum ekleyin